Το συριανό λουκούμι αποτελεί το πιο φημισμένο προϊόν της Σύρου και αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της. Σεργιανίζουμε σε δρόμους πασπαλισμένους με λουκουμόσκονη και ανακαλύπτουμε την πιο γλυκιά συνήθεια του νησιού.
Το γλυκό καλωσόρισμα της Ερμούπολης
Τα μεγάφωνα ανακοινώνουν την άφιξη στη Σύρο, το καράβι δένει στο λιμάνι της Ερμούπολης και η μπουκαπόρτα πέφτει. Τότε, πριν ακόμα οι πρώτοι επιβάτες αποβιβαστούν, ασπροντυμένοι λουκουμοπωλητές με «φορτωμένες» καλαθούνες μπαίνουν στο πλοίο σαν σίφουνας για να προσφέρουν το πιο φημισμένο προϊόν του νησιού τους, το λουκούμι! Η αποστολή τους είναι σύντομη και ο χρόνος τους πιέζει, όμως ξέρουν ότι το διασημότερο γλυκό του Αιγαίου δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Το πλοίο αναχωρεί, οι καλαθατζήδες επιστρέφουν στη βάση τους και οι επισκέπτες της Σύρου ξεκινούν την περιήγησή τους στην πατρίδα του εκλεκτού γλυκίσματος. Το συριανό λουκούμι θα τους συντροφεύει σε κάθε στιγμή στο νησί. Θα συνοδεύει παραδοσιακά τον ελληνικό καφέ που σερβίρουν στα καφενεδάκια της πλατείας Μιαούλη, θα «κλείνει» ως κέρασμα τα γεύματα στα ουζερί και τις ταβέρνες της Άνω Σύρου και θα φαντάζει στα μάτια τους ως τέλειο γλυκό σουβενίρ λίγο πριν έρθει η ώρα της επιστροφής!
Η ιστορία του συριανού λουκουμιού
Το συριανό λουκούμι υπήρχε στη Σύρο πριν ακόμα η Ερμούπολη αποκτήσει την αριστοκρατική όψη της και το νεοκλασικό κτήριο-στολίδι του Δημαρχείου της. Οι πρώτοι πρόσφυγες από τη Χίο που κατέφυγαν στο νησί μετά τη σφαγή του 1822 έφεραν μαζί με τις αποσκευές και τις ταλαιπωρημένες τους ψυχές την τέχνη της παραγωγής λουκουμιού και την παραδοσιακή συνταγή από την Κωνσταντινούπολη. Σιγά-σιγά οι Χιώτες άρχισαν να στήνουν παράγκες με τζάκια και φούρνους για την παρασκευή λουκουμιών εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η πλατεία Μιαούλη. Λέγεται ότι η πρώτη καζανιά στη Σύρο μπήκε το 1832, ενώ το 1837 εμφανίστηκε και η πρώτη επίσημη σφραγίδα λουκουμοποιού, του Νικόλαου Σταματελάκη. Τα πρώτα συριανά λουκούμια φτιάχτηκαν με προϊόντα που αφθονούσαν στη Χίο, όπως μαστίχα, ροδοζάχαρη με αμύγδαλο και τριαντάφυλλο. Χάρη στην απαράμιλλη γεύση τους σύντομα απέκτησαν διεθνή φήμη και μάλιστα, έγιναν το πρώτο ελληνικό εξαγώγιμο προϊόν! Τόνοι λουκουμιών έφευγαν από το λιμάνι της Ερμούπολης με προορισμό τις αυλές των παλατιών της Βιέννης και του Παρισιού, τα προξενεία και τις πρεσβείες. Μετά το 1840 η χάρη τους έφτασε ως τα βάθη της Ανατολής και της Ιαπωνίας. Περίτεχνες ετικέτες με το σήμα κάθε λουκουμοποιού (βλ. αετός, τίγρης, μέλισσα, λιοντάρι, φτερωτός Ερμής) κοσμούσαν τα κουτιά συσκευασίας των λουκουμιών που έμοιαζαν με φίνες κοσμηματοθήκες, όπως άρμοζε στο απλό αλλά φίνο αυτό βραβευμένο γλυκό. Το λουκούμι πολύ γρήγορα έγινε το γλυκό κάθε ελληνικού σπιτιού και σήμα κατατεθέν της Σύρου!
Πώς παρασκευάζεται το συριανό λουκούμι
Η συνταγή για το παραδοσιακό συριανό λουκούμι έχει παραμείνει αναλλοίωτη στο πέρασμα των χρόνων. Τα βασικά αγνά υλικά, δηλαδή το νερό, το άμυλο, η ζάχαρη, οι χρωστικές και το αντίστοιχο άρωμα βράζουν σε μεγάλο μπακιρένιο καζάνι, σε χτιστό τζάκι με πυρότουβλα. Όταν το μυρωδάτο μείγμα αρχίσει να πήζει, τότε προστίθενται ξηροί καρποί, όπως αμύγδαλα, φιστίκια και καρύδια. Στη συνέχεια η καυτή ρευστή μάζα απλώνεται σε λαμαρίνα και αφήνεται να κρυώσει ως την επόμενη μέρα που θα πασπαλιστεί με ζάχαρη άχνη και θα τεμαχιστεί σε μικρούς κύβους. Τότε τα συριανά λουκούμια θα είναι έτοιμα να τοποθετηθούν στις χάρτινες συσκευασίες και να διατεθούν προς πώληση. Λουκούμια θα δοκιμάσετε αρκετά στη ζωή σας, όμως το συριανό λουκούμι θα το λατρέψετε με την πρώτη μπουκιά. Η γεύση του διαφέρει από των υπολοίπων που φτιάχνονται σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Ποιο είναι όμως το στοιχείο που το κάνει μοναδικό; Οι Συριανοί θεωρούν πως το μυστικό της επιτυχίας του είναι το υφάλμυρο νερό από τις λιγοστές πηγές του άνυδρου νησιού τους, το οποίο προσδίδει στο λουκούμι χαρακτηριστική γεύση.
Λουκομοπαραγωγοί με οδηγό την παράδοση
Αρκετές βιοτεχνίες και εργαστήρια λουκουμοποιίας στο νησί συνεχίζουν μέχρι σήμερα την παράδοση στο συριανό λουκούμι, καθιστώντας την παραγωγή του περίφημου γλυκού ιδιαίτερα σημαντική για την τοπική οικονομία. Τα πιο γνωστά λουκουμοποιεία είναι του Συκουτρή, του Λειβαδάρα, του Κανακάρη, του Κορρέ, του Δεναξά και του Γεωργίου. Μάλιστα το λουκουμοποιείο του Λειβαδάρα εξάγει 2 τόνους λουκουμιού μηνιαίως!
Οι λουκουμοποιοί, αυτοί οι θαυμαστοί τεχνίτες, βάζουν όλη τους την αγάπη, το μεράκι και τη μαεστρία που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους, πειραματιζόμενοι κάθε φορά με νέες γεύσεις για να εμπλουτίσουν τον κατάλογο των συριανών λουκουμιών. Κάνοντας μια βόλτα κατά μήκος της παραλίας της Ερμούπολης, συναντά κανείς πρατήρια λουκουμιών με κλασικές γεύσεις, όπως τριαντάφυλλο, μαστίχα, ροδοζάχαρη και περγαμόντο, αλλά και απρόσμενες εκδοχές με ινδική καρύδα, σοκολάτα, μανταρίνι, λεμόνι, φιστίκι, φουντούκι, φασκόμηλο, δεντρολίβανο, ούζο, μπανάνα και άλλες! Deli λιχουδιά της Σύρου που ενθουσιάζει τον ουρανίσκο είναι και το παραδοσιακό ξερολούκουμο, συριανό λουκούμι καλυμμένο με ζάχαρη άχνη, παλαιωμένο για περίπου ένα χρόνο σε ξύλινο κιβώτιο!